On the western shoreline of the Thermaikos Gulf one of the most important wetlands in Greece can be found. It is the Axios - Loudias - Aliakmonas Estuaries National Park, consisting of the deltas of the Axios and Aliakmonas rivers, the estuaries of the Gallikos and Loudias rivers, the Kalohori lagoon, the Nea Agathoupoli lagoon and the Alyki Kitrous (Kitros salt-works) lagoon. It is a large complex wetland system with a total surface area of around 338 sq. km. Thanks to the great diversity of ecological conditions –ranging from extensive rice-fields, grasslands and riparian forests to salty marshes and swamps - the area makes an ideal habitat for many species of wild animals and plants.
More than 270 bird species find shelter in the wetland, many of them rare and threatened. Avocets, Glossy ibises, Black - headed gulls, Dalmatian pelicans, are some of the beauties living here, whilst the riparian forest of Axios hosts one of the most important mixed heron colonies in Greece. The area lies under one of the basic migratory routes of Europe, so thousands of birds stop over for some days in order to rest and feed up, before continuing their journey.
Beside birds, the area of the Axios, Loudias and Aliakmonas estuaries is a valuable habitat for many other animal species, some of which are under threat of extinction, such as the European ground squirrel, the European otter and the Hermann’s tortoise. In the fields and in the islets of the Axios river lives a herd of wild horses, descendants of the animals once used by the farmers for agricultural work. In the Gallikos estuaries one can see an impressive stock of water buffalos, which enjoy spending most of their time in the water.
In total there are more than 500 species and subspecies of plants, some of which change colours during the year, producing diverse scenery.
Because of its great ecological importance, the area of Axios, Loudias and Aliakmonas estuaries has been designated as part of the NATURA 2000 Network, as Specially Protected Area and Site of Conservation Interest. It is also protected by the Ramsar Convention.
Axios, Loudias and Aliakmonas rivers irrigate the second-largest plain of Greece and they form one of the largest wetland ecosystem.
Axios River is the second longest river in Greece with a total length of 320 km, of which 76 km are in Greece. It springs from F.Y.R.O.M, but also from the mountain Varnouda in the prefecture of Florina, and discharges into Thermaikos Gulf. In the beginning of the 20th century the estuaries of Axios River were few km southwest of Thessaloniki, threatening to cut the access to the harbour because of the continuous deposition brought to Thermaikos Gulf. The riverbed has shifted with technical works in the place that is found today. The project began in 1930, and was completed in 1934. The river delta evolved quickly, and an extensive plain was created. However, recent measurements indicate that the reduction of water supply and the provision of solid material resulted in erosion of river delta over the last 30 years.
There are 13 dams along the riverbed, of which twelve are on its tributaries in F.Y.R.O.M.
Loudias River has a total length of 39 km and an average flow of 20 cubic meters / second. It is an artificial channel that was created in the early 30s when the work of desiccation the Lake of Giannitsa (or “Lake Loudia”) was completed. Lake Loudia was originally a salt lake, but over the centuries has turned into a marsh of fresh water while it received the water from rivers that drain the mountain arc of Pella (Voras, Jena, Pinovo) and the northern mountain Vermio. Nowadays Loudias is no longer a natural river but a drainage channel designed to carry water from the drainage network of the former Lake of Giannitsa to Thermaikos Gulf.
The case of the Kalochori lagoon is unique in Greece, as it is a «new» wetland created gradually from the mid-'50s, as a result of ground subsidence caused by over exploitation of water from underground aquifers in conjunction with the loose of the soil. Today the lagoon covers an area of 2,260 acres. The depth of the lagoon is 0.5 to 1 meter below the sea. Despite the general deterioration of the lagoon, due to drought, rubbish and waste, is one of the most important areas within the protected area because of the large number waders and water birds gathering here all year long.
The Gulf of Thermaikos is a closed, shallow bay on the Northwest Aegean. It receives fresh water from the three major rivers (Axios, Loudias, Aliakmonas), which in whole are estimated to drain an area of about 35,000,000 acres. There has been a dramatic reduction in the quantity of fresh water that flows into the gulf in the recent years. Similarly, there is a reduction in the quantity of the transported sediments that are deposited at Thermaikos Gulf, which is vital to the ecosystem. After the construction of the dams in Aliakmonas river almost the total of the sediments are retained, resulting in the drastic reduction of the development of the river Delta, the salinization of soils and groundwater, the penetration of salt water (especially during the tide) and the general degradation of wetland ecosystem.
Human activities significantly affect the coastal ecosystem of Thermaikos Gulf and its physical development. The construction of dams on major rivers has reduced dramatically the volume of the water and the transported sediments, resulting in the decline of the formation river delta because of erosion by the sea, and the salinization of groundwater aquifers.
Address: Axios-Loudias – Aliakmonas Management Authority
Halastra Thessaloniki, ΤΚ 57 300/ GREECE
Tel:00302310794811
Fax:00302310794368
E-mail: [email protected]
Website:http://www.axiosdelta.gr
Manager : Prof.ThemistoklisKouimtzis([email protected]), President
StellaVareltzidou([email protected]),ScientificCoordinator
EvaKatrana([email protected]),Ecotours and Environmental Education
Opening and visiting hours:
To be arranged with the Axios Delta management authority (Ms Eva Katrana, [email protected] )
The Axios – Loudias – Aliakmonas Estuaries Management Authority was founded in 2003. Its responsibility is to manage and protect the wetland complex comprising of the Deltas of Axios and Aliakmonas rivers, the estuaries of Loudias and Gallikos rivers, the Kalohori lagoon and the Alyki Kitrous (Kitros salt-works) lagoon. It is one of the 27 Management Authorities functioning in Greece as the basic environmental policy “tools”, in the framework of the country’s obligation towards European Union to put into practice effective measures to protect the environment and biodiversity.
Its basic objectives are:
- To prepare and put into practice the administration and functioning rules of the protected area.
- To collect, assort and process environmental data concerning the area.
- To present relative projects and activities within its responsibility area.
- To produce studies and researches, as well as to realize technical or other works required for the protection, rehabilitation and the promotion of the area.
- To run national or European programs and activities.
- To raise public awareness on the importance of the area and the objectives of the Management Authority
- To organize, support and promote eco - touristic programs
- To grant license for scientific research
The Management Authority is based in Halastra, Thessaloniki.
Credits:
Lia Papadranga, responsible for press and public relations, Axios Delta Management Authority
Sources:
-Karageorgis Α.P., M.S. Skourtos, V. Kapsimalis, A.D. Kontogianni, N.Th. Skoulikidis, K. Pagou, N. P. Nikolaidis, P. Drakopoulou, B. Zanou, H. Karamanos, Z. Levkov, Ch. Anagnostou, 2005. An integrated approach to watershed management within framework: Axios River catchment and Thermaikos Gulf. Regional Environmental Change (2005) 5: 138–160
-Poulos S.E., G.Th. Chronis, M.B. Collins, V. Lykousis, 2000. Thermaikos Gulf Coastal System, NW Aegean Sea: an overview of waterrsediment fluxes in relation to air–land–ocean interactions and human activities. Journal of Marine Systems 25_2000.47–76
- Anastasiadis E.T., M. Seferlis, E.Fitoka, E. Mihalatu, D. Papadimos, S. Kastavouni, A. Apostolakis, M. Katsakiori, S. Kazantzidis, 2004. Restoration and conservation of the Kalohori lagoon, Thessaloniki. In: Arianoutsou & Papanastasis (eds), Proceedings 10th MEDECOS Conference, April 25 – May 1, 2004, Rhodes
On-line resources:
http://www.axiosdelta.gr
Διεύθυνση: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα
Χαλάστρα Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 57 300/ ΕΛΛΑΣ
Tel:00302310794811
Fax:00302310794368
E-mail: [email protected]
Ιστοσελίδα :http://www.axiosdelta.gr
Υπεύθυνος Φορέα : Καθηγητής Θεμιστοκλής Κουϊμτζής ([email protected]), Πρόεδρος
Στέλλα Βαρελτζίδου ([email protected]), Συντονίστρια
Εύα Κατρανά([email protected]), Οικοξεναγήσεις-Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
Λία Παπαδράγκα ([email protected]), Γραφείο Τύπου & Δημοσίων Σχέσεων
Ώρες Ξεναγήσεων: Μετά από συνεννόηση με τον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού (Εύα Κατρανά ([email protected])
Σύντομη περιγραφή:
Στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου βρίσκεται ένας από τους πιο σημαντικούς υγροτόπους της Ελλάδας. Είναι το Εθνικό Πάρκο των ποταμών Αξιού – Λουδία - Αλιάκμονα, που περιλαμβάνει τα Δέλτα των ποταμών Αξιού και Αλιάκμονα, τις εκβολές των ποταμών Γαλλικού και Λουδία, τη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, το έλος της Νέας Αγαθούπολης και την Αλυκή Κίτρους. Είναι ένα εκτεταμένο σύστημα υγροτόπων με συνολική έκταση περί τα 338 τ.χλμ. Χάρις στην μεγάλη ποικιλία των περιβαλλοντικών συνθηκών – που κυμαίνονται από μεγάλης έκτασης ορυζώνες, εύφορα χωράφια και παρόχθια δάση μέχρι αλμυρόβαλτους, έλη και λιμνοθάλασσες – η περιοχή αποτελεί ιδανική κατοικία για εκατοντάδες είδη ζώων και φυτών ενώ παράλληλα εξασφαλίζει τη ευημερία στους ανθρώπους που κατοικούν και εργάζονται σ’ αυτήν.
Περισσότερα από 270 είδη πτηνών βρίσκουν καταφύγιο στους υγρότοπους, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα. Αβοκέτες, κρυπτοτσικνιάδες, μαυροκέγαλοι γλάροι, αργυροπελεκάνοι είναι μερικά από τα ωραιότερα είδη που ζουν εδώ, ενώ το παράκτιο δάσος του Αξιού φιλοξενεί μια από τις πιο σημαντικές αποικίες ερωδιών στην Ελλάδα. Η περιοχή βρίσκεται σε έναν από τους βασικούς μεταναστευτικούς διαδρόμους της Ευρώπης, και κατά την περίοδο της μετανάστευσης, χιλιάδες παρυδάτια πουλιά σταματούν για λίγες μέρες στον υγρότοπο για να τραφούν, ενώ το χειμώνα συγκεντρώνονται εδώ πανευρωπαϊκά σημαντικοί αριθμοί υδρόβιων πουλιών. Εκτός των πτηνών η περιοχή του Δέλτα αποτελεί πολύτιμο οικοσύστημα για πολλά άλλα είδη, μερικά από τα οποία είναι υπό εξαφάνιση, όπως ο λαγόγυρος, η βίδρα και η μεσογειακή χελώνα testudo Hermanni. Στις παρόχθιες περιοχές του Αξιού και στις νησίδες του ζει ένα κοπάδι άγριων αλόγων, απόγονων των ζώων που βοηθούσαν τους αγρότες στις αγροτικές εργασίες. Στις εκβολές του Γαλλικού μπορεί κανείς να δει έναν εντυπωσιακό αριθμό νεροβούβαλων. Ως προς τη χλωρίδα υπάρχουν συνολικά περισσότερα από 500 είδη φυτών, μερικά από τα οποία αλλάζουν χρώματα κατά τη διάρκεια του έτους, δημιουργώντας πολύχρωμα τοπία.
Λόγω της μεγάλης οικολογικής σημασίας της η περιοχή των εκβολών των ποταμών Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα έχει συμπεριληφθεί στo δίκτυο των περιοχών NATURA 2000, ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά και ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας. Προστατεύεται επίσης και από τη Συνθήκη Ramsar.
O Αξιός, ο Λουδίας και ο Αλιάκμονας αρδεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη πεδιάδα στην Ελλάδα και δημιουργούν ένα από τα μεγαλύτερα οικοσυστήματά της.
Ο ποταμός Αξιός είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας με συνολικό μήκος 320 χλμ, από τα οποία τα 76 χλμ εντός των ελληνικών συνόρων. Πηγάζει από την Π.Γ.Δ.Μ., αλλά και από το όρος Βαρνούδα της Περιφερειακής Ενότητας της Φλώρινας, και εκβάλει στον Θερμαϊκό Κόλπο. Στις αρχές του 20ού αιώνα οι εκβολές του Αξιού απήχαν μόλις λίγα χλμ ΝΔ από τη Θεσσαλονίκη, απειλώντας να αποκλείσουν την είσοδο του λιμένα της λόγω των συνεχών αποθέσεων που εισέρεαν στον Θερμαϊκό. Η αλλαγή της κοίτης του ποταμού στη σημερινή της θέση απαίτησε μια σειρά μεγάλων έργων που ξεκίνησαν το 1930 και ολοκληρώθηκαν το 1934. Το Δέλτα του ποταμού εξελίχθηκε γρήγορα και δημιούργησε μια εκτεταμένη πεδιάδα. Παρά τα έργα που πραγματοποιήθηκαν, πρόσφατες μετρήσεις αποδεικνύουν ότι η μείωση της υδροφορίας και η αύξηση των στερεών φερτών υλών είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης του Δέλτα κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Υπάρχουν 13 φράγματα κατά μήκος της κοίτης του ποταμού από τα οποία τα 12 βρίσκονται σε παραποτάμους του στην Π.Γ.Δ.Μ.
Ο ποταμός Λουδίας έχει συνολικό μήκος 39 χλμ και μια μέση ροή 20κ.μ./δευτερόλεπτο. Σήμερα έχει τη μορφή τεχνητού καναλιού το οποίο δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 κατά τη διάρκεια των έργων αποξήρανσης της Λίμνης των Γιαννιτσών (ή Λίμνης Λουδία). Η Λίμνη των Γιαννιτσών ήταν αρχικά υφάλμυρη αλλά με την πάροδο των αιώνων μετατράπηκε σε έλος γλυκού νερού καθώς δεχόταν τα νερά από τους ποταμούς που στράγγιζαν το ορεινό τόξο της Πέλλας (Βόρας, Τζένα, Πίνοβο, Πάϊκο) και το βόρειο Βέρμιο. Σήμερα ο Λουδίας δεν είναι πλέον φυσικός ποταμός αλλά ένα αποστραγγιστικό κανάλι, το οποίο σχεδιάστηκε για να μεταφέρει τα ύδατα της περιοχής της πρώην Λίμνης Γιαννιτσών στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Η περίπτωση της λιμνοθάλασσας του Καλοχωρίου είναι μοναδική στην Ελλάδα, καθώς είναι ένας «νέος» σε ηλικία υγροβιότοπος, ο οποίος δημιουργήθηκε σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ως αποτέλεσμα της υποχώρησης των εδαφών λόγω της υπεράντλησης των υδάτων από τους υπόγειους υδροφορείς σε συνδυασμό με την χαλαρή σύσταση του εδάφους. Σήμερα η λιμνοθάλασσα καλύπτει μια περιοχή 2.260 εκταρίων. Ο πυθμένας της λιμνοθάλασσας βρίσκεται 0,5 – 1 μέτρο κάτω από τη θάλασσα. Παρά την γενική υποβάθμιση της λιμνοθάλασσας λόγω ξηρασίας, σκουπιδιών και αποβλήτων, παραμένει μία από τις πιο σημαντικές περιοχές μέσα στην προστατευόμενη περιοχή λόγω του μεγάλου αριθμού παρυδάτιων πουλιών, που μπορεί να παρατηρήσει κανείς εκεί όλες τις εποχές.
Ο Θερμαϊκός κόλπος είναι ένας κλειστός, σχετικά ρηχός κόλπος του βορειοδυτικού Αιγαίου. Ο Θερμαϊκός Κόλπος δέχεται γλυκό νερό από τα τρία μεγάλα ποτάμια (Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας), τα οποία εκτιμάται ότι – στο σύνολό τους - αποστραγγίζουν έκταση περίπου 35.000.000 στρεμμάτων. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες επιδρούν σημαντικά στο παράκτιο οικοσύστημα του Θερμαϊκού και στη φυσική εξέλιξή του. Μετά την κατασκευή των φραγμάτων του Αλιάκμονα το σύνολο σχεδόν των φερτών υλών παρακρατείται, με αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της δελταϊκής εξέλιξης, την υφαλμύρωση εδαφών και των υπόγειων νερών, την εισχώρηση θαλασσινού νερού (ιδίως κατά την παλίρροια, αστρονομική και μετεωρολογική) και την γενικότερη υποβάθμιση των υγροτόπων.
Ο Φορέας Διαχείρισης ιδρύθηκε το 2003 με σκοπό την διοίκηση, προστασία και διαχείριση του υγροτοπικού συστήματος που αποτελείται από τα Δέλτα των ποταμών Αξιού και Αλιάκμονα, από τις εκβολές του Λουδία και του Γαλλικού, από τη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου και τις Αλυκές Κίτρους. Είναι ένας από τους 27 Φορείς Διαχείρισης που λειτουργούν στη χώρα μας ως τα κύρια "εργαλεία" άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής, στο πλαίσιο και της υποχρέωσης της χώρας μας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να εφαρμόσει αποτελεσματικά μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
Στις αρμοδιότητες του Φορέα υπάγεται:
- Η κατάρτιση και η ευθύνη εφαρμογής των κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής και του σχεδίου διαχείρισής της.
- Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των κανονιστικών όρων και περιορισμών.
- Η μέριμνα για τη συλλογή, ταξινόμηση και επεξεργασία περιβαλλοντικών στοιχείων και δεδομένων για την περιοχή ευθύνης του
- Η παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες που εμπίπτουν στην περιοχή ευθύνης, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα για το οποίο ζητείται η γνώμη τους.
- Η κατάρτιση μελετών και ερευνών, καθώς και η εκτέλεση τεχνικών ή άλλων έργων που περιλαμβάνονται στο οικείο σχέδιο διαχείρισης και στα αντίστοιχα προγράμματα δράσης και είναι απαραίτητα για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών.
- Η ανάληψη εκπόνησης ή εκτέλεσης εθνικών ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων και δράσεων.
- Η ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού σε θέματα που ανάγονται στις αρμοδιότητες και τους σκοπούς του φορέα, καθώς και στην προστασία των περιοχών ευθύνης τους.
- Η προώθηση, υποστήριξη, οργάνωση και εφαρμογή οικοτουριστικών προγραμμάτων, η έκδοση αδειών ξενάγησης.
- Η χορήγηση αδειών επιστημονικής έρευνας και τεχνικών δοκιμών και αναλύσεων.
Ο Φορέας Διαχείρισης εδρεύει στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης.
-Συλλογή και σύνταξη στοιχείων: Λία Παπαδράγκα, υπεύθυνη Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Φορέα Διαχείρισης του Δέλτα Αξιού
Πηγές:
-Karageorgis Α.P., M.S. Skourtos, V. Kapsimalis, A.D. Kontogianni, N.Th. Skoulikidis, K. Pagou, N. P. Nikolaidis, P. Drakopoulou, B. Zanou, H. Karamanos, Z. Levkov, Ch. Anagnostou, 2005. An integrated approach to watershed management within framework: Axios River catchment and Thermaikos Gulf. Regional Environmental Change (2005) 5: 138–160
-Poulos S.E., G.Th. Chronis, M.B. Collins, V. Lykousis, 2000. Thermaikos Gulf Coastal System, NW Aegean Sea: an overview of waterrsediment fluxes in relation to air–land–ocean interactions and human activities. Journal of Marine Systems 25_2000.47–76
- Anastasiadis E.T., M. Seferlis, E.Fitoka, E. Mihalatu, D. Papadimos, S. Kastavouni, A. Apostolakis, M. Katsakiori, S. Kazantzidis, 2004. Restoration and conservation of the Kalohori lagoon, Thessaloniki. In: Arianoutsou & Papanastasis (eds), Proceedings 10th MEDECOS Conference, April 25 – May 1, 2004, Rhodes
Πηγές στο διαδίκτυο:
http://www.axiosdelta.gr